به خاطر سپاری اشعار فارسی

شعر خوانی یکی از بهترین راه ها برای تقویت حافظه و ادبیات کلامی و گفتاری است. زمانی که می بینیم کسی یک شعر را با زیبایی و بدون اشتباه می خواند به معنای واقعی به وجد می آییم، حتی ممکن است آرزو کنیم ای کاش ما هم می توانستیم به این خوبی از اشعار فارسی در زندگی روزمره خود استفاده کنیم.

بهترین روش برای حفظ شعر استفاده از روش تکرار است، که تقریبا همه ما بدر حفظ شعر از این روش استفاده می کنیم. اما بعد از چندین بار تکرار ودرست در زمانی که با خوشحالی تصور می کنیم کل شعر را به خاطر سپرده ایم با یک مشکل بزرگ مواجه می شویم.

زمانی که می خواهیم شعری را که به خاطر سپرده ایم را از حفظ بخوانیم، در کمال تعجب متوجه می شویم که بیت ها را جا به جا می خوانیم یا به طور کل یک بیت را فراموش کرده ایم. گاهی در این گونه موارد نیاز به واژه اول یا یک واژه ی مهم و کلیدی از آن بیت داریم تا کل آن بیت را به خاطر مان بیاید.

برای به خاطر سپاری اشعار فارسی هم می توانیم از تصویر سازی ذهنی کمک بگیریم.

برای این کار کافی است ابیات را شماره گذاری کنیم و سپس بین کلمات کلیدی هر بیت و شماره آن بیت یک تصویر ذهنی بسازیم.

• برای درک بهتر به مثال های زیر توجه کنید.

ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست                   منزل آن مه عاشق کش عیار کجاست

شب تار است و ره وادی ایمن در پیش           آتش طور کجا موعد دیدار کجاست

ابتدا بیت ها را شماره گذاری کنید و سپس واژه اول یا چند واژه کلیدی از هر  بیت انتخاب کنید.

1- ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست                   منزل آن مه عاشق کش عیار کجاست

2- شب تار است و ره وادی ایمن در پیش           آتش طور کجا موعد دیدار کجاست

1- نسیم  – منزل …….یخچال نسیم – نسیم – منزل

تصویر سازی: در یخچال را باز کردم تا آب بردارم اما چنان نسیمی از داخل یخچال به منزل وزید که فورا در یخچال را بستم.

2- شب – آتش …..درخت – شب – آتش

تصویر سازی ذهنی: درخت حیاطمان طوری در شب آتش گرفت که همه سراسیمه به کوچه دویدیم.

• مثال 2: شعری از مولانا:

بشنو از نی چون شکایت ها می کند            از جدایی هاحکایت می کند

از نیستان تا مرا ببریده اند                           از نفیرم مرد وزن نالیده ان

شماره گذاری و کلمات کلیدی:

1-بشنو از نی چون شکایت ها می کند            از جدایی هاحکایت می کند

2- از نیستان تا مرا ببریده اند                           از نفیرم مرد وزن نالیده اند

1- نی – جدایی – حکایت ……بخچال – نی – جدایی- حکایت

تصویر سازی ذهنی: یخچال خانه در حالی که با صدای بلند نی میزد از جدایی اش حکایت می گفت.

2-نیستان – مرد وزن …..درخت – نیستان – مرد وزن

تصویر سازی: یک درخت را ببینید که به سمت نیستان فرا ر میکند و مرد وزن به دنبال او هستند.

مثال 3- شعری از مولانا:

حیلت رها کن عاشقا دیوانه شو دیوانه شو

واندر دل آتش درا پروانه شو پروانه شو

هم خویش را بیگانه کن هم خانه را ویرانه کن

وانگه بیا با عاشقان هم خانه شو هم خانه شو

رو سینه را چون سینه ها هفت آب شور از کینه ها

وانگه شراب عشقرا پیمانه شو پیمانه شو

شماره گذاری و کلمات کلیدی:

1- حیلت رها کن عاشقا دیوانه شو دیوانه شو

واندر دل آتش درا پروانه شو پروانه شو

2- هم خویش را بیگانه کن هم خانه را ویرانه کن

وانگه بیا با عاشقان هم خانه شو هم خانه شو

3- رو سینه را چون سینه ها هفت آب شور از کینه ها

وانگه شراب عشق را پیمانه شو پیمانه شو

1- دیوانه شو – پروانه شو…..یخچال – دیوانه شو – پروانه شو

تصویر سازی:یک یخچال را ببینید که دیوانه شده و با صدای بلند فریاد می زند پروانه شو پروانه شو

2- ویرانه – خانه شو…..درخت – ویرانه – خانه شو

تصویر سازی :یک درخت را ببینید که باهم در حال قدم زدن هستید که به یک ویرانه می رسید با تعجب می بینید درخت فریاد می زند خانه شو و ویرانه ها تبدیل به خانه های زیبا می شوند.

3- کینه – شراب عشق – پیمانه ….سرسره – شراب عشق – پیمانه

تصویر سازی: یک سرسره را ببینید که کینه ها روی آن سر می خورند و برای همیشه می روند و سرسره پیمانه پیمانه شراب عشق می نوشد

تمرین

1- برای بیت های زیر شما تصویر بسازید.

1) دلم ز صومعه بگرفت و خرقه سالوس

کجاست دیر مغان و شرب ناب کجا

( حافظ)

2) ای نفس خرم باد صبا

از بر یار آمدی مرحبا

قافله شب چه شنیدی ز صبح

مرغ سلیمان چه خبر از صبا

(سعدی)

3) عقل دیوانه شد آن سلسله مشکین کو

دل زما گوشه گرفت ابروی دلدار کجاست

ساقی و مطرب و می حجله مهیاست ولی

عیش بی یار مهیا نشد یار کجاست

حافظ از باد خزان در چمن دهر مرنج

فکر معقول بفرما گل بی خار کجایت

(حافظ)

2- اشعار زیر را به خاطر بسپارید

1) خانه دوست کجاست

در فلق بود که پرسید سوار

آسمان مکثی کرد

رهگذر شاخه نوری که به لب داشت، به تاریکی شن بخشید

و به انگشت نشان داد و سپیداری و گفت

نرسیده به درخت

کوچه باغی است که از خواب خدا سبزتر است

(سهراب سپهری)

2) می تراود مهتاب

می درخشد شب تاب

نیست یک دم شکند خواب به چشم کس ولیک

غم این خفته چند

خواب در چشم ترم می شکند

(نیما یوشیج)

3) سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت

سرها در گریبان است

کسی سر برنیاردکرد پاسخ گفتن دیدار یاران را

نگه جز پیش یا را دید،نتواند

که ره تاریک و

لغزان است

(اخوان ثالث)

شاید این فکر به ذهنتان خطور کند که حفظ کردن شعر به صورت عادی وبا تکرار ساده تر است. اما اگر دقت کرده باشید گفتیم که روش اصلی برای حفظ شعر همان روش تکرار است و این روش برای بعضی از ابیات است که جابجا به خاطرمان می آیدو یا بیت هایی که قسمتی از آن فراموش کرده ایم کاربرد دارد. با این روش شما می توانید هر بیت را که خواستید، سریع به خاطر بیاورید، بدون اینکه نیاز داشته باشید ابیات قبل از آن را هم تکرار کنید. مثلا اگر به شما بگویند بیت هفتم یک شعر را بخوان بدون هیچ معطلی این بیت را می خوانید.